Recent Thesis Defenses (31.12.2022)

This year two of my PhD students defended their thesis work successfully and graduated. Volkan Coşkun is working at Roketsan and his research was about numerical modeling of charring ablative thermal protection systems under aerodynamic heating. He developed a solver that predicts the response of charring ablative materials that are used as thermal protection systems in aerospace applications. He used the two-equation model for thermal non-equilibrium between solid and gas phases, and the reactor network model for pyrolysis gas flow inside the porous ablative material. Usage of reactor network approach provides many advantages, such as easy simulation of different gas compositions and reaction mechanisms. The focus of the thesis was on understanding the effects of chemical and thermal non-equilibrium and porosity and permeability properties of the ablative materials on heat and mass transfer performance.

Burcu Ramazanlı was a teaching assistant in our department and we supervised her thesis together with Dr. Metin Yavuz. I was the co-advisor. She performed numerical flow simulations on idealized abdominal aortic aneurysm (AAA) models to understand the developing vortex patterns inside the aneurysm bulge and how they are related to intraluminal thrombus (ILT) formation. ILT is a fibrin structure that is thought to affect rupture characteristics of AAAs. In literature, hemodynamics inside AAAs are typically studied using wall shear stress parameters such as time-averaged wall shear stress (TAWSS), oscillatory shear index (OSI), endothelial cell activation potential (ECAP) and relative residence time (RRT). However, obtaining these parameters experimentally is quite challenging. Vortex structures are much easier to observe and understanding the relations between vortex behavior and wall shear stress parameters is critical in this sense. Following animation taken from Burcu's thesis shows the variation of shear rate inside one of the investigated AAA models.

Mesela Diyorum (02.12.2022)

İçimde garip bir his vardı yatarken,
Huzursuzluk mu desem, yanında yersiz bir tasa,
Farklı olabilirdi yarın belki,
Ne bileyim, bugün gibi değil işte, biraz tuhaf mesela.

Güneş gözüme girince uyanırdım,
Ufacık gülümseyerek, saat biraz geç de olsa.
Afilli bir kahvaltı yapardım belki,
Ne bileyim, Fransız tostu veya Japon usulü pankek mesela.

Farklı bir şey giyerdim, bir ceket, kravat,
Altına ütülü bir pantalon, paçaları az kısa.
İşe giderken biraz oyalanırdım belki,
Ne bileyim, en koyusundan bir espresso molası mesela.

Canım ne çekerse onunla uğraşırdım,
Bütün gün ne gelen giden, ne de bir eposta.
Öğleni arkadaşlarla yerdim belki,
Ne bileyim, yeni açılan mekanda ben ısmarlardım mesela.

Telefon çalardı iki kez, hatta üç,
Banka değil, kablo TV değil, korktum bak şimdi, hayrola.
Eş dosttan son havadisler belki,
Ne bileyim, "Falanca boşanmış, filanca yurt dışına taşınmış" mesela.

Sıkılmadan çalışırdım akşama kadar, nasıl geçti anlamadan,
Bir bakmışım saat altıya on kala.
İş çıkışı gereksiz alışveriş yapardım belki,
Ne bileyim, bir yılbaşı süsüyle iki dal kuşkonmaz mesela.

Paraya kıyar, arabamı yıkatırdım AVM'nin otoparkında,
Hani şu kelebek camına sticker yapıştıranlar var ya.
Eve girerken karşı komşuya rastlardım belki,
Ne bileyim, sohbetimiz ikinci cümleye kadar uzardı mesela.

Yorgunum der yemeği dışarıdan söylerdim,
Çin veya Hint mutfağı ya da bir buçuk acılı Adana.
Canım sıkılır radyoyu açardım belki,
Ne bileyim, saçma sapan sözlü şarkılar dinlerdim mesela.

Ya da rastgele bir film, vurdulu kırdılı uyduruk bir şey,
IMDB puanı ortalamanın epey altında.
Yatmadan yeni bir kitaba başlardım belki,
Ne bileyim, bir aşk romanı ya da fantastik korku mesela.

Buzdolabını karıştırırdım, biraz sosyal medya,
Olmadı çıkar dışarı dolaşırdım uyku tutmazsa.
Biriyle tanışırdım yolda belki,
Ne bileyim, sessiz sakin, konuşmaktan pek de hoşlanmayan mesela.

Öyle otururduk uzaklara bakıp,
Ağaç altı bir belediye bankının birimiz o, birimiz bu ucunda.
Gecenin soğuğu ısırır, ceketimi koyardım omzuna belki,
Ne bileyim, romantik bir dizi seti gibi mesela.

"Kalkayım ben artık, çok geç oldu",
"Tabii tabii, ben de... Görüşür müyüz gene uykular kaçınca?"
Eve dönesim gelmez, bir çılgınlık yapardım belki,
Ne bileyim, güneş bir çorbacıda doğardı mesela.

Ya da arabaya atlar basardım gaza,
Yolun ucu fark etmez, yeter ki burdan çok uzaklara.
Gün bitmeden bir köye varırdım belki,
Ne bileyim, dağ başında şirin bir ahşap kulübe mesela.

Ak sakallı bir dede açardı kapıyı,
Saçı belinde, elinde boyundan uzun bir asa.
Şaşırmazdık buluştuğumuza belki,
Ne bileyim, tek kelam etmeden kocaman sarılırdık mesela.

"Gel içeri hoşgeldin, nerde kaldın,
Beklettin onca yıl gözümüz hep yollarda".
"Dünya hali işte, oyalandım biraz belki,
Ne bileyim, bir ömür kadar mesela".

Sen Yoksun Diye (03.10.2022)

Aylar geçti,
Mevsimler değişti,
Doğduğun gün geldi.
Annem telefon etmedi, akşam bize gelir misiniz diye.
Teklif etmedik biz de, pastayı getirelim mi diye.
Kızlar balon alacaklardı, 41 kere maaşallah diye.
Bir de kalın bir kazak, bu kış okul soğuk olursa diye.
Kızacaktım elbet ben, zaten kaç tane var diye.
Dinlemeyeceklerdi tabii, karışma sen anlamazsın diye.
Annem sekize doğru arayacaktı, hani nerde kaldınız diye.
Geliyoruz çayları koy sen, biraz soğusunlar diye.
Mumları üflerken Sibel arayacaktı, elmanın öbür yarısı diye.
Dilek tutmayı unutacaktın, ne de olsa olmuyor diye.
Sormadan olmaz, çok tazeymiş nerden aldınız diye.
Bizim köşede yeni açılmış, öyle bir deneyelim diye.
Üzülecektin belki biraz, ne hızlı geçiyor yıllar diye.
Annem çatacaktı kaşlarını, dur daha yaşın kaç diye.
Yiyip içip gülüp eğlenecektik, adet yerini bulsun diye.
Olmadı mazide kaldı, bir tek sen yoksun diye.

Söz Mü? (01.09.2022)

- Beni hiç bırakmayacaksın, değil mi?
- Söz.
- Hep seveceksin.
- Söz.

Tam tutamadı sözünü. Hiç bırakmadı. Ama hep sevemedi.

Farklı Bir Dünya (23.08.2022)

İki sene kadar önce büyük kızım üniversite sınavına girmişti ve tercih döneminde yaşadıklarımızı yazmıştım buraya. Bu sene de küçük kızım liseden mezun oldu ve sınava girdi. Ablası gibi Zeynep'in de sınavdan önce okumak istediği çok net tek bir bölüm yoktu aklında. Bazı olasılıklar vardı elbette, ama hele bir sınava gireyim sonra duruma bakacağım havasındaydı. Bir son dakika hamlesi ile psikoloji okumaya karar verdi. Aklımızda olan bir alternatif değildi, şaşırdık, ama oturduk konuştuk, okuduk, araştırdık, vakit yettiğince değerlendirdik ve bu kararın Zeynep'e uygun olacağına karar verdik. Hayırlısı olsun dedik ve doldurduk tercih formunu. Mühendislik eğitimini bilen beni temel bilim camiası ile tanıştırmıştı büyük kızım. Küçük daha da ileri gitti ve sosyal bilimlerin sınırına kadar çekti. Ne de iyi yaptı. Farklı bir dünya elbette. Eğitim müfredatına bakınca heyecanlanıyor insan. Beynin çalışma inceliklerini, düşünce, duygu ve davranışların nasıl şekillendiğini kim öğrenmek istemez ki. Zeynep Bilkent'te okuyacak. Oradaki eğitim daha çok nörobilim ağırlıklı görünüyor ve bu da Zeynep'e cazip geldi. Akademisyenliğin kendisine uygun olacağını düşünüyor ve şimdilik hedefi böyle bir kariyer. Ama elbette okurken detaylar nasıl şekillenecek hep beraber göreceğiz. Bu yeni başlangıç için ailecek pek bir heyecanlıyız. Zeynep'in içi kıpır kıpır, gözleri pırıl pırıl.

Elif mikrobiyoloji ve genetik okumaya karar verince bu konuları didiklemeye başlamıştım. Şimdi de bir benzerini psikoloji ve nörobilim ile ilgili yaşıyorum. İngiliz Nörobilim Birliği'nin 10'ar dakikalık 53 dersten oluşan Neuroscience Crash Course'ı ile bir giriş yapayım konuya dedim. Sonra sırada Stanford profesörü Robert Sapolsky'in Human Behavioral Biology dersleri var. Büyük kızımın biyolojisi ile küçük kızımın psikolojisinin kesişme noktasında bir ders. Biraz göz attım birkaç videosuna. O kadar herkese hitap ediyor ve insanı o kadar doğal bir biçimde içine çekiyor ki, ne zaman başladı ders, ne ara bitti anlayamıyorsun. Hoca da çok başarılı elbette. İmrendim vallahi.

Çocuklar büyüyorlar. Biri Elif biri de Zeynep olmaya çalışıyor. Büyüdüklerini anlayamıyor insan. Klasik bir saptama, ama benim için gerçekten ilkokula giden 10 sene önceki hallerinden farkları yok. O zaman ne hissediyorsam onlara baktığımda, ne düşünüyorsam, şimdi de aynı. Çok değiştiler elbette. O değişime ayak uydurmaya, onların bugünlerini anlamaya çalışıyorum. Zorlanıyorum. Bazen gelecekleri için endişe ediyorum. Her ebeveynin endişeleri gibi. Sonra duamı ediyorum "İnşallah analarına, babalarına, vatanlarına, milletlerine, dinlerine hayırlı evlatlar olurlar". Bu sihirli cümle her şeyi rayına oturtmaya yetiyor, rahatlıyorum.

Lüzum (26.07.2022)

Yaşamayı öğrenmem lazım.
Yaşamayı öğrenmem lazım.
Yaşamayı öğrenmem lazım.
Yaşamayı öğrenmem lazım.

Yaşamayı öğrenmem lazım.
Yaşamayı öğrenmem lazım.
Yaşamayı öğrenmem lazım.
Yaşamayı öğrenmem lazım.

Çok geç olmadan,
Yaşamayı öğrenmem lazım.

Bir Cümle İle - Haziran (30.06.2022)

Her gün pek çok şey öğreniyoruz... Aşağıdan yukarıya doğru okuyunuz...

30 Haziran. Tüm dünyada her yıl 300 milyonun üzerinde tenis topu üretiliyormuş.
29 Haziran. Wimbledon'da turnuva boyunca tüm maçlarda toplam 50 binden fazla top kullanılıyormuş.
28 Haziran. 2013 yılında düzenlenen Wimbledon tenis turnuvasında Roger Fdererer'in beyaz ayakkabılarının tabanı turuncu renkte olduğu için hakem tarafından uyarılmış ve oyuncu ayakkabılarını değiştirmiş.
27 Haziran. Bu yıl bugün başlayan Wimbledon tenis turnuvası ilk olarak 145 yıl önce düzenlenmiş ve 85 yıldır televizyondan yayınlanıyormuş.
26 Haziran. Ötzi İtalya'daki bir laboratuvarda özel olarak yapılmış bir soğuk odada donmuş şekilde muhafaza ediliyormuş.
25 Haziran. İki gezginin 1991 yıllarında Alp dağlarında bulduğu, bilinen en eski doğal şekilde (donarak) mumyalanmış insan bedeni olan Ötzi günümüzden 5300 yıl önce kürek kemiğinden vücuduna giren bir ok ile öldürülmüş.
24 Haziran. Sayıları 100'ü aşan Mısır piramitleri milattan önce 2630 ile 1525 yılları arasında yapılmış.
23 Haziran. Günümüze oldukça yakın zamanlarda yaşamış olan mamutların sonuncusu ilk piramitler inşa edildikten sonra ölmüş.
22 Haziran. 1 Ocak 2022 yılında ülkemizde başlayacağı duyurulan içecek kutularının ve şişelerinin depozitolu olması uygulaması 1 yıl ertelenmiş.
21 Haziran. 2019 yılında marketlerde verilen plastik poşetlerin ücretli yapılması ile ülkemizde plastik poşet tüketimi %75 oranında azalmış.
20 Haziran. Geri dönüştürülmeye çok müsait olan alüminyum içeçek kutularından 1 tanesini sıfırdan üretmek için gereken enerji ile geri dönüştürülmüş alüminyum kullanılarak 20 kutu üretmek mümkünmüş.
19 Haziran. Diş macunu tüplerinin sonundaki renkli şeritlerin macunun içeriği ile bir ilgisi yokmuş ve sadece üretim aşamasında tüplerin sonunun nereye denk geldiğini ve kesme işleminin nereden yapılacağını anlamak içinmiş.
18 Haziran. New Jersey/ABD'li Tom Turcich, 7 yıl boyunca toplamda 45 bin km'nin üzerinde yol kat edip, geçen ay evine geri dönerek, dünyayı yürüyerek dolaşan 10. kişi olmuş.
17 Haziran. 1776 km uzunluğu ile Çin'deki Jing-Hang büyük kanalı dünyadaki en uzun kanalmış.
16 Haziran. Panama kanalını geçmek isteyen bir gemi önce yapay göletler ve kapaklar sayesinde deniz seviyesinden yaklaşık 26 metre yükselerek bir yapay göle varıyor, sonra da aynı şekilde inişe geçiyormuş.
15 Haziran. Panama kanalından geçebilecek bir geminin genişliği 51 m'yi aşmamalıymış.
14 Haziran. Atlantik okyanusunu Pasifik okyanusuna bağlayan 82 km uzunluğundaki Panama kanalını geçmek yaklaşık 10 saat sürüyormuş ve kanaldan günde ortalama 40 gemi geçiyormuş.
13 Haziran. 1945 yılında bir B-25 Mitchell bombandırman uçağı Empire State binasının 79. ve 80. katlarına çarpmış, bu çarpma sırasında 75 kat düşen asansör görevlisi Betty Lou Oliver, en uzun asansör düşüşünde hayatta kalma rekoruna sahip olmuş ve bu rekoru bugün de elinde tutuyormuş.
12 Haziran. 1970 yılına kadar 39 yıl boyunca dünyanın en yüksek gökdeleni olarak kalan Empire State binasının inşasında resmi kayıtlara göre 5 işçi hayatını kaybetmiş.
11 Haziran. New York şehrindeki 43 binanın kendine ait ZIP kodu varmış ve bunlardan en eskisi 1931 yılında inşa edilen Empire State binasıymış.
10 Haziran. Microsoft Office'in bulutta çalışan 365 sürümünün kişisel 1 yıllık kullanım bedeli ülkemizde 950 TL imiş.
9 Haziran. PowerPoint'in ilk sürümünü 1987 yılında Forethought firması sadece Apple Macintosh bilgisayarlarda çalışacak şekilde geliştirip satışa sunmuş ve bundan 3 ay sonra Microsoft bu yazılımı 14 milyon dolara satın almış.
8 Haziran. SpinLaunch'un yenilikçi sistemindeki en büyük soru işareti uyduların fırlatma sırasında 10 bin g (yerçekimi ivmesi) mertebesinde bir ivmelenmeye maruz kalması olup şirket yaptığı testlerde bunun bir sorun oluşturmayacağını görmüş.
7 Haziran. SpinLaunch'un ilk fırlatma denemesinde gerçekte kullanılacak santrifüj hızlandırıcının üçte biri ölçeğindeki bir hızlandırıcıdan ses hızının 6 katı kadar bir hızla çıkan 3 m uzunluğundaki bir roket 10'larca km irtifaya yükselmiş.
6 Haziran. Amerikan SpinLaunch şirketi küçük uyduları yörüngeye göndermek için klasik motorlu roketler kullanmak yerine motursuz roketlere bir santrifüj hızlandırıcıda kinetik enerji veren yenilikçi bir sistem geliştirmiş ve şu anda yörünge altı fırlatma testlerini yapmakla meşgulmüş.
5 Haziran. Rus kozmonotlar Yuri Malenchenko ve Fyodor Yurchikhin toplamda 5'er kez Uluslararası Uzay İstasyonuna giderek bu yolculuğu en fazla yapan kişiler olmuşlar.
4 Haziran. NASA'nın 35 milyar dolarlık Artemis projesinde aya ilk insansız uçuş 2 ay kadar sonra, ilk insanlı (ama inişsiz) uçuş ise 2 yıl kadar sonra yapılacakmış.
3 Haziran. Amerikan şirketi Space Adventures bugüne kadar 8 turisti 7 ile 14 gün arasında değişen görevler için Rus Soyuz mekikleri ile Uluslararası Uzay İstasyonuna götürmüş.
2 Haziran. En fazla 6 yolcu taşıyabilen New Shephard'ın bir uçuşu toplam 10 dakika kadar sürüyor ve dünyanın atmosferi ile dış uzayı ayırdığı varsayılan 100 km'lik irtifadaki Karman çizgisini 7 km kadar geçip, yolculara birkaç dakikalık yerçekimsiz ortam deneyimi sunuyormuş.
1 Haziran. Amazon'un kurucusu Jeff Bezos'un şirketi Blue Origin'in geliştirdiği New Shephard uzay aracı bugüne kadar 5 farklı uçuşta toplam 26 turisti uzaya taşımış.

Hatıran (02.06.2022)

Olur olmaz zamanlarda,
Ama genelde sabah erken çıkıyorsun karşıma.
Bir tur minibüsünün arka koltuğunda camdan uzakları seyrederken,
Mangaldan yeni alınmış dumanı üstünde bir köfteyi taktığın çatalını havada sallarken,
Kalabalık bir masada mumlu ve muzlu bir pastayı dilimlerken,
Rüzgarlı bir sahil kenarında kitabını karıştırırken.

Eskiden olsa,
Aynalı bir salon konsolunun üstünde,
Gümüşi bir çerçevede kalırdı hatıran.
Tozunu almak için eli değmese de,
Gelip geçerken gözü değerdi belki birinin.

Gel gör, bir cep telefonunun DCIM klasöründesin,
Ha bir de yedeklenmiş bir harici diskte.
Kıyafetlerin duruyor öylece hala biliyorsun,
Sokağın köşesindeki yardım kutusuna mı bıraksak onları diyorum.
Ama fotoğrafların,
Onlarla ne yapacağımı şimdilik bilemiyorum.

Bir Cümle İle - Mayıs (31.05.2022)

Her gün pek çok şey öğreniyoruz... Aşağıdan yukarıya doğru okuyunuz...

31 Mayıs. Deniz seviyesinden yüksekliğe göre ayarlama yapıldığında dünya üzerinde ölçülen en düşük atmosferik basınç 0.85 barmış ve 2003 yılında ABD'de bir hortumun (kasırganın) içinde ölçülmüş.
30 Mayıs. Gelmiş geçmiş en yıkıcı hortumlardan biri olarak kabul edilen Tri-State (Üç Eyalet) hortumu 1925 yılında ABD'nin 3 eyaletinde etkili olmuş, 120 km/s'e varan hızıyla, 3.5 saat boyunca yerde 350 km'den fazla yol kat etmiş ve 700'e yaklaşan can kaybına sebep olmuş.
29 Mayıs. Bu yıl içinde Türk Hava Kuvvetlerinin envanterine girmesi beklenen, TÜBİTAK-SAGE tarafından üretilen Gökdoğan havadan havaya füzesi, 5 Mach hıza ulaşabiliyormuş ve 25 km menzile sahipmiş.
28 Mayıs. 1987-2000 yılları arasında 21 adet üretilen Amerikan B2 Spirit bombardıman uçağı 2 milyar doları aşan fiyatıyla gelmiş geçmiş en pahalı uçakmış ve her bir uçağın yıllık bakım maliyeti 44 milyon dolarmış.
27 Mayıs. Son 78 yıldır 44 bin adet üretilmiş olan ve halen üretilmeye devam edilen Cessna 172 tüm zamanların en çok üretilen uçağı imiş.
26 Mayıs. Spotify bir İsveç şirketiymiş ve gelirinin %70'ini eser sahiplerine veriyormuş.
25 Mayıs. Tüm zamanların en çok satan arabası 56 yıldır üretimde olan ve şu ana kadar 50 milyondan fazla üretilmiş olan Toyota Corolla imiş.
24 Mayıs. 1916 yılında tüm dünyadaki arabaların %50'den fazlası Ford model T imiş.
23 Mayıs. Model T'nin 2.9 litrelik 4 silindirli motoru 20 hp güç üretip, aracı maksimum 68 km/s hıza ulaştırabiliyormuş.
22 Mayıs. Ford'un Model T'si 1908-1927 yıları arasında 16 milyondan fazla üretilmiş ve bu da onu tüm zamanların en çok satan arabaları listesinde ilk 10'a sokuyormuş.
21 Mayıs. MATLAB'in hiçbir ek aracı olmadan daimi (sürekli) ticari lisansı 3550 dolar, akademik lisansı 550 dolar, ev kullanımı için kişisel lisansı 95 dolar, öğrenci lisansı 29 dolarmış.
20 Mayıs. ODTÜ kampüsündeki ofisimde mesai saatleri içinde ve evimde gece yarısına doğru yaptığım testlere göre her ikisinde de veri indirme hızım 90-100 Mbps imiş.
19 Mayıs. Bugün kutladığımız milli bayramımızın ismi 1981 yılına kadar "Gençlik ve Spor Bayramı" iken, 1981'de Kenan Evren tarafından bu isme "Atatürk'ü Anma" eklenmiş.
18 Mayıs. Modern rüzgar türbin kanatları iki cam elyafı plakası arasına konulan balsa ağacından yapılıyormuş.
17 Mayıs. Saf metaller içinde en yüksek kaynama sıcaklığına ve en yüksek çekme mukavemetine sahip olan Tungsten'in diğer ismi Wolfram olduğu için sembolü W imiş.
16 Mayıs. Sentetik olarak insanlar tarafından üretilen ilk element olan Technetium'un ismi Yunanca "yapay" kelimesinden geliyormuş.
15 Mayıs. 119. element olarak periyodik tabloya girmesi beklenen en yeni sentetik elementin geçici ismi Ununennium'muş.
14 Mayıs. Son bulunan ve periyodik tablodaki 118. element olan Oganesson'un şimdiye kadar sadece birkaç atomu sentetik olarak üretilebilmiş ve bu sebeple özellikleri pek bilinmemekle birlikte oda sıcaklığında gaz şeklinde davranması bekleniyormuş.
13 Mayıs. Periyodik tablodaki 118 elementin 94'ü doğada bulunurken kalan 24'ü insanlar tarafından laboratuvarda yapılmış.
12 Mayıs. Yabancılar ülkemizde 400 bin dolarlık taşınmaz mal alırlarsa veya bireysel emeklilik sistemine 500 bin dolarla girip 3 yıl kalırlarsa Türk vatandaşı olabiliyorlarmış.
11 Mayıs. Aynı enerjiyi sağlayabilmek için LPG, dizele göre %15, benzine göre %9 daha az, doğal gaza göre %13 daha fazla karbondioksit salınımı yapıyormuş.
10 Mayıs. 1 varil petrol yaklaşık 160 litre imiş ve dünyada çıkarılan tüm petrolün yaklaşık %70'i hava, kara ve deniz ulaşımı için kullanılıyormuş.
9 Mayıs. Dünyada en çok petrol rezervine sahip ülke olan Venezuella, aynı zamanda yıllardır hiper enflasyonla boğuşan en kötü ekonomilerinden de birine sahipmiş.
8 Mayıs. Türkiye'nin en çok petrol ithalatı yaptığı ülkeler Irak, Rusya ve Kazakistan imiş.
7 Mayıs. Türkiye'de en çok petrol kuyusu bulunan iller sırası ile Batman, Adıyaman, Diyarbakır, Mardin, Şanlıurfa ve Kırklareli imiş.
6 Mayıs. Türkiye ihtiyacı olan petrolün yaklaşık 8'de 1'ini kendi topraklarındaki kuyulardan çıkarıyormuş ve kalan rezervimiz olan 50 milyon ton ülkemizde 1 yılda tüketilen petrole denk geliyormuş.
5 Mayıs. Ham petroller içerdikleri kükürt miktarına göre tatlı, orta ve acı olarak isimlendiriyorlarmış.
4 Mayıs. Brent ham petrolü ismini Kuzey Denizinde, İskoçya'nın 200 km kadar açıklarındaki, günümüzde kullanılmayan Brent petrol sahasından alıyormuş.
3 Mayıs. Dünyada en çok alınıp satılan ilk 10 ticari mal Brent ham petrolü, çelik, West Texas Intermediate (WTI) ham petrolü, soya fasulyesi, demir, mısır, altın, bakır, alüminyum ve gümüşmüş.
2 Mayıs. Türkiye'nin hem en çok ithalat hem de en çok ihracat yaptığı ülke Almanya imiş.
1 Mayıs. 1 Mayıs'ın tarihi 1886'da ABD işçi sendikaları önderliğinde işçilerin günde 12 saat, haftada 6 gün olan çalışma takvimine karşı, günlük 8 saatlik çalışma talebiyle iş bırakmalarına dayanıyormuş.

Bir Cümle İle - Nisan (30.04.2022)

Her gün pek çok şey öğreniyoruz... Aşağıdan yukarıya doğru okuyunuz...

30 Nisan. Gün itibarı ile Türkiye tüm dünyada enflasyonun en yüksek olduğu 7. ülke olup daha yüksek enflasyona sahip ülkeler Surinam, Zimbabve, Suriye, Lübnan, Sudan ve Venezuella imiş.
29 Nisan. Gayri safi milli hasıla ölçütüne göre ABD 1871 yılından beri dünyanın en güçlü ekonomisi imiş.
28 Nisan. Vatikan ve Pitcairn Adalarında nüfusun %100'ü Hıristiyan iken, Maldivler, Moritanya ve Suudi Arabistan'da nüfusun %100'ü Müslümanmış.
27 Nisan. 71 milyon kişi ile Türkiye dünyada en kalabalık Müslüman nüfusa sahip 8. ülke imiş.
26 Nisan. Türkiye nüfusunun 2060 yılında 98 milyon ile zirve yapması ve 100 milyona varmadan düşüşe geçmesi bekleniyormuş.
25 Nisan. Türkiye'de bir günde ortalama 3500 kişi doğarken, 1200 kişi vefat ediyormuş.
24 Nisan. Türkiye'deki ortalama doğurganlık kadın başına 1.99 doğum olup, bu değer nüfusun sabit kalması için gereken 2.1'den azmış ve giderek de azalıyormuş.
23 Nisan. Türkiye dünyadaki en kalabalık 18. ülke iken, metrekareye düşen kişi sayısında 103. sıradaymış.
22 Nisan. 23 Nisan günü 1921 yılında Ulusal Egemenlik bayramı olarak ilan edilirken, 6 sene sonra 1927'de buna çocuk bayramı olma sıfatı eklenmiş.
21 Nisan. 2007 yılında Alman planör paraşütçü Ewa Wisnierska bir cumulonimbus bulutunun içine çekilerek yolcu uçaklarının uçtuğu ve havanın -50 derece olduğu 10 km irtifaya kadar yükselmiş ve 3.5 saat sonra başladığı yerden 60 km uzağa iniş yapmış.
20 Nisan. NASA'nın ölçümlerine göre her an dünyanın yaklaşık %67'si bulutlarla kaplıymış.
19 Nisan. 1980-2001 yılları arasında Avustralya'da doğan insanlar üzerinde yapılan bir araştırmaya göre doğuştan kör olan insanlar şizofren olmuyormuş.
18 Nisan. Mona Lisa'nın kaşları yokmuş ve bazı uzmanlar bunu dönemin bir moda akımı olarak değerlendirirken diğerleri tablonun tamamlanmamış olduğuna bir işaret olarak görüyorlarmış.
17 Nisan. Easter kutlaması bahar gündönümü olan 21 Mart'a denk gelsin diye 1582 yılında bugün kullandığımız Miladi takvimden 10 gün atılarak 4 Ekim'den sonra 15 Ekim gelmiş.
16 Nisan. Şubat ayının 28 gün olmasının temelinde eski Roma'da çift sayıların kötü şans olarak görülmesi yatarken hikayenin tamamı epey karmaşıkmış.
15 Nisan. Hicri takvimde de artık yıllar varmış ve her 2 ya da 3 yılda bir normalde 354 gün süren yıl bir gün uzayarak 355 gün oluyormuş.
14 Nisan. Türkiye Avrupa Birliğine ilk başvurusunu bundan tam 35 yıl önce bugün yapmış ve bugüne kadarki görüşmelerde olumlu olarak sonlanan tek fasıl bilim ve araştırma olmuş.
13 Nisan. Dünyadaki tüm suyun %3.5'i tatlı su iken, bunun tüketimindeki en büyük pay %70 ile tarımsal sulama imiş.
12 Nisan. Şu anda çoğunlukla Kuzey Amerika ve Avrupa'da hizmet veren Starlink uydularıyla internete bağlanmanın bir kullanıcıya ilk çanak anten maliyeti 600 dolar, aylık maliyeti 110 dolarmış.
11 Nisan. Starlink uyduları 500 km irtifada saniyede yaklaşık 7.5 km hızla dönerlerken, dünyanın etrafındaki bir turları yaklaşık 100 dakika sürüyormuş.
10 Nisan. SpaceX bugüne kadar 2000'den fazla Starlink uydusunu uzaya göndermiş ve nihai hedef bu sayıyı 42000'e çıkarmakmış.
9 Nisan. Dünyada bugüne kadar çıkarılan tüm altının 170 bin ton kadar olduğu tahmin ediliyormuş ve bu da 3.5 olimpik yüzme havuzunu dolduracak kadarmış.
8 Nisan. 2019, 2020 ve 2021 yıllarında ülkemize yaklaşık 45, 13 ve 25 milyon yabancı turist gelmiş.
7 Nisan. Dünyada en fazla yabancı turist ağırlayan ilk 5 ülke Fransa, İspanya, ABD, Çin ve İtalya imiş.
6 Nisan. Dünyadaki en uzun mesafeli tarifeli uçuş Katar havayollarının Doha/Katar'dan Auckland/Avustralya'ya olan 14535 km'lik uçuşu iken, en kısa mesafeli uçuş İskoç Longanair havayollarının kuzey İskoçya'daki Westray ve Papa Westray adaları arasındaki 2.7 km'lik uçuşuymuş.
5 Nisan. 162 yolcu kapasiteli Boeing 737-800 uçağı 94 adet ile THY filosunun en kalabalık üyesiymiş.
4 Nisan. 66 yıl yaşayan Mevlana ile 90 yıl yaşayan Yunus Emre'nin hayatlarının 35 yılı çakışmış.
3 Nisan. Dünyada gerçekleşen her 40 doğumdan biri ikiz oluyormuş ve bu oran 1980 yılından günümüze 3 kat artmış.
2 Nisan. 1990 yılında 100 yaşını aşkın 95 bin kişi varken bu sayı 2015 yılında 450 bine çıkmış ve 2100 yılında 25 milyon olması bekleniyormuş.
1 Nisan. Hiroşima'da sağ kurtulanların maruz kaldıkları 50 milisievert'lik radyasyon, günümüzde 3 adet tüm vücut tomografisi çektirmeye denk geliyormuş.

Bir Cümle İle - Mart (31.03.2022)

Her gün pek çok şey öğreniyoruz... Aşağıdan yukarıya doğru okuyunuz...

31 Mart. Türkiye topraklarının %1.63'ü suymuş (doğal göller, baraj gölleri, nehirler).
30 Mart. Halen yaşamakta olan bilinen en yaşlı ağaçlar 5000 küsur yaşında olup fizilendikleri zamanlarda dünyada bilinen en eski uygarklıklardan olan Sümerler yaşıyormuş.
29 Mart. 18 milyon dolarlık fiyatıyla dünyanın en pahalı müzik enstrümanı bir Guarneri kemanıymış ve bir açık artırmada satın alan ismi gizli kişi bu enstrümanı konserlerinde kullanması için Amerikalı kemancı Anne Akiko Meyers'e bağışlamış.
28 Mart. Rus yönetmen Klim Shipenko ve oyuncu Yulia Peresild dış uzayda çekilen ilk uzun metrajlı film olan The Challenge için Ekim 2021'de 12 günlüğüne Uluslararası Uzay İstasyonunda kalmışlar.
27 Mart. Maple'ın 1.0 sürümü 1982 yılında, MATLAB'in 1984 yılında, Mathematica'nın 1988 yılında çıkmış.
26 Mart. MATLAB'deki süpriz yumurtalardan biri olan "why" fonksiyonu her kullandığınızda size rastgele bir cümle ile dönüş yapıyormuş.
25 Mart. Bizim bölümün B blok kantininde satılan elmalı kurabiyeler gayet lezzetliymiş.
24 Mart. 7.5 milyondan fazla işlemci çekirdeğine sahip Fugaku süperbilgisayarı dünyadaki en güçlü bilgisayarken, yapabildiği hesaplama başına en az enerji harcayan bilgisayarlar listesinde de 26. sıradaymış.
23 Mart. Stanley Morison tarafından 1932 yılında İngiliz The Times gazetesi için geliştirilen Times New Roman yazı tipi bu gazete tarafından 40 yıl boyunca kullanılmış.
22 Mart. İngilizcedeki tüm harfleri içeren ve günümüzde yazı tiplerinin nasıl göründüğünü test etmek için sıklıka kullanılan "A quick brown fox jumps over the lazy dog" cümlesi ilk defa 1885 yılında The Boston Journal gazetesinde yer almış ve yazma pratiği yapmak isteyen öğrencilere tavsiye edilmiş.
21 Mart. Çin topraklarında akan, 6300 km uzunluğundaki Yangtze nehri Asya'nın en uzun nehri, dünyadaki en uzun 3. nehir ve tek bir ülke sınırları içinde akan dünyadaki en uzun nehirmiş.
20 Mart. Çin'in Zhangjiagang kentinde Yangtze nehrinin üzerine inşa edilmekte olan asma köprü 2028 yılında tamamlandığında dünyada orta açıklığı en uzun olan asma köprü olacakmış.
19 Mart. 1915 Çanakkale köprüsü dünyada orta açıklığı en uzun olan asma köprü iken, bu sıralamada Osman Gazi köprüsü dünyada 7., Yavuz Sultan Selim köprüsü 13., Fatih Sultan Mehmet köprüsü 36., Boğaziçi köprüsü 40. sıradaymış.
18 Mart. 18 Mart 1915 günü Türk ordusu 79 şehit ve gazi verirken, Alman ordusunda 18 ölü ve yaralı, İtilaf devletleri ordularında ise 800 ölü varmış.
17 Mart. 182 metrelik boyuyla dünyanın en yüksek heykeli olan Hindistan'daki "Statue of Unity" bağımsız Hindistanın ilk devlet adamlarından Patel'in heykeliymiş ve temelinde kullanılan demirin 100 tonluk kısmı o civarda yaşayan çiftçilerin kullanmadıkları eski tarım aletlerinin eritilmesi ile elde edilmiş.
16 Mart. Dünyadaki karaların toplam alanı Ay yüzeyinin 4 katı kadarmış.
15 Mart. Ayın yüzey alanı Türkiye'nin 50 katı kadarmış.
14 Mart. Dünya ile Ay arasındaki mesafeye yan yana 30 dünya sığıyormuş.
13 Mart. İngiliz ölçü sisteminde 1 barleycorn (arpa tanesi) 1 inç'in üçte biriymiş ve bu sistemi kullanan ABD gibi ülkelerde ayakkabı ölçülendirmesinde halen kullanılmaktaymış.
12 Mart. Dünyadan 420 km uzaktaki yörüngesinde saniyede 8 km hızla dönen Uluslararası Uzay İstasyonunda 1 yıl geçiren bir astronot dünyadaki insanlara göre 0.01 saniye daha az yaşlanıyormuş.
11 Mart. Uluslararası Uzay İstasyonunda Greenwich zaman dilimi kullanılıyormuş.
10 Mart. Bir zamanlar 5 zaman dilimine ayrılmış olan Çin 1949 yılında tek zaman dilimi kullanmaya geçmiş ve bu yüzden Çin'den komşusu Pakistan'a geçen birisi bir anda 3 saatlik bir saat atlaması yaşıyormuş.
9 Mart. 2022 yılında biri Türkiye'den de izlenebilecek 2 tam ay tutulması, gene biri Türkiye'den de izlenebilecek 2 kısmi güneş tutulması olacakmış.
8 Mart. Bir insanın üretebileceği maksimum güç 1 beygirgücünün biraz üzerindeyken, bir at kısa bir süreliğine de olsa 15 beygirgücü üretebilirmiş.
7 Mart. 1933 yılında Rize ve Artvin illeri birleştirilip Çoruh ili oluşturulmuş, 3 yıl sonra ayrılıp Rize ve Çoruh olmuşlar ve bundan 20 yıl sonra da Çoruh'un ismi tekrar Artvin olmuş.
6 Mart. Nüfus yoğunluğu en az olan ilimiz kilometrekareye 11 kişi düşen Tunceli'ymiş.
5 Mart. Avrupa Birliği'nin en yeni üyesi 2013 yılında birliğe katılan Hırvatistan'mış.
4 Mart. Antarktika, Grönland ve Avustralya'nın yüzölçümleri Türkiye'nin sırasıyla yaklaşık 18, 10 ve 3 katıymış.
3 Mart. Adana'daki İncirlik Hava Üssünde ABD'ye ait 50 adet B61 tipi nükleer bomba varmış.
2 Mart. Nükleer silaha sahip olduğu bilnen 9 ülke Rusya, ABD, Çin, İngiltere, Fransa, Hindistan, Pakistan, İsrail ve Kuzey Kore imiş, ve bu ülkelerin silahlarının az bir kısmı Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda ve Türkiye'de durmaktaymış.
1 Mart. Ukrayna'nın şu anda görevde olan 6. cumhurbaşkanı Zelenskyy aynı zamanda bir komedyenmiş.

Okul Bavulu (10.03.2022)

Yok, düşemiyorlar. Seni, beni, onu, bunu, şunu, her şeyi dokuz nokta seksenbirle kendine çeken dünya, iş kar tanelerine gelince yan çiziyor. Düşemiyorlar yere bir türlü. Binlercesi havada dans ediyor, beş santim aşağı, on santim yukarı, az beriye, biraz öteye. Ama yere düşen yok. İstanbul'u teslim alan kar, Ankara'da kafasına göre iş yapan bozonlara teslim oluyor.

Babasının şoförlüğünde arka koltuğa kurulmuş, okul yolunda uçuşan kar tanelerini seyreden çocuk soruyor, "Baba kar tatili olur mu?" "Olmaz" diyor adam gözü telefonunda. "Neden olmaz?" "Bozonlar istemiyor da ondan." "Bozon ne baba?" Arabayı park ediyor babası, "Akşam anlatırım, hadi atla bakalım, iyi dersler." "Akşam kartopu oynar mıyız?" diye soruyor çocuk bir umut. "Tutmaz bu kar" diyor babası.

Çocuk mutsuz, kaldırıma yanaşan arabanın kapısını açıyor. Kendisinden büyük spiderman'lı okul çantasını bavulunu çekiştire çekiştire çıkarıyor zorla arabadan. "Bay bay" diyor babasına. "Bay bay" diyor babası. Çocuk uzaklaşırken babası başını kaldırıyor telefonundan, camı indiriyor, bağırıyor; "Berkecan !!!" Bavul ardında, koşarak geliyor Berkecan. "Bin arabaya" diyor babası. "N'oldu ki?" "Bin sen, sürprizim var sana." "Derse geç kalırım." "Boşver şimdi dersi." Bir gayret sokuyor bavulu arabaya çocuk. Gazlıyor babası.

On dakikada çıkıyorlar şehrin trafiğinden. "Nereye gidiyoruz?" "Sürpriz." Gözlerindeki sabah mahmurluğu gitsem mi, kalsam mı diye düşünen çocuk uyuyakalıyor arka koltukta. Arada başını kaldırıp soruyor, "Bugün okula gitmeyecek miyim?" "Yok" diyor babası, "bugün okul yok, başka bir şey var". "Ilgaz 50 km" derken mavi tabela, dalıyor tekrar Berkecan.

Bembeyazlığın ortasında bitiyor yol. "Geldik mi?" "Geldik." Okul bavulu çekiştirilip arabadan çıkartılmaya çalışılırken baba sabırsızlanıyor, "Bırak şunu, gel hadi". Pırıl pırıl bir güneş, gözlerini kısıyor Berkecan, "Ne çok kar yağmış... Kardan adam yapalım mı?" Yapıyorlar, hem de iki tane. Kartopu savaşı yapıyorlar. Kızak kayıyorlar. Mangalda sucuk yiyorlar. Sıcak çikolata içiyo...

Yok yok, öyle olmuyor. Berkecan spiderman'lı okul bavulunu zorla çıkartıyor arabadan. "Bay bay" diyor babasına. "Bay bay" diyor babası. Yalandan öpücük yolluyorlar birbirlerine. Bahçe kapısına gelince arkasına dönüp, uzaklaşan arabanın arka camındaki çıkartmayı, her sabah olduğu gibi, gene okuyamıyor, "OSU Physics". Hemen ilk derste soruyor öğretmenine bozonun ne olduğunu. Bilmiyor öğretmeni. Belki yanlış duymuştur diye bizonu anlatıyor onun yerine, ineğe benzeyen, ama daha büyük bir hayvanmış. Cep telefonundan açıp resmini gösteriyor öğretmeni, kocaman kafalı, boynuzlu, sinirli bakan bir hayvan.

Okul çıkışı annesi geliyor almaya. Bavulunu arabaya sokmaya çalışırken, "Öğretmenim bozonu bilmiyormuş" diyor annesine. Anlamıyor annesi, "Hmmm" diyor. "Sen biliyor musun?" "Yok" diyor annesi. "İstanbul'da kar tatili olmuş" diyor heyecanla, "burda da olur mu?" "Olmaz bu yıl artık." "Neden olmaz?" "O kadar kar yağmıyor." "İstanbul'a yağıyormuş, buraya niye yağmıyor?" "Bilmiyorum." "Seneye daha çok yağar mı?" "Bilemem." "Kış bitiyor mu?" "Yoruldum bugün biraz Berkecan, sessiz olalım mı eve gidene kadar?"

Sessiz oluyorlar eve gidene kadar. Berkecan bavulunu çekiştirip çıkarıyor arabadan. "Anahtarın var di mi?" diye soruyor annesi. Cebinden çıkarıp "Var" diye sallıyor. "Sütle kurabiye atıştır, ödevlerini yapa dur, ben işe dönüyorum, 2 saate gelirim." "Tamam, bay bay" diyor Berkecan. "Bay bay" diyor annesi. Berkecan uzaklaşırken arkasından bakıyor, oğlu eve girmeden camı indiriyor, sesleniyor "Berkecan bir gel." Koşarak geliyor. "N'oldu anne?" "Bin arabaya, sürprizim var." "İşe gitmeyecek misin?" "Boşver şimdi işi". Berkecan bavulunu arabaya çekiştiriyor, annesi gaza basıyor.

On dakikada çıkıyorlar şehrin trafiğinden. "Nereye gidiyoruz anne?" "Sürpriz." Benzini fullerken sütle kurabiye alıyorlar. Okul yorgunu Berkecan dalıp gidiyor arka koltukta. Arada başını kaldırıp soruyor, "Bugün bir daha işe gitmeyecek misin?" "Yok" diyor annesi, "sürpriz var bugün." "Ilgaz 40 km" diyor mavi tabela. Hava kararırken varıyorlar. Güneş batıyor, ama her yer ışıl ışıl. Berkecan bavulunu çekiştirip arabadan çıkarmaya çalışırken, annesi geri içeri tıkıyor. Hava hem soğuk gibi, hem değil gibi. "Kardan adam yapalım mı, ama iki tane?" diye soruyor Berkecan. Birine güçleri yetiyor. Üşüyünce otele girip salep içiyorlar. Isınıp tekrar çıkıyorlar. Kartopu savaşı yapıyorlar. Üşüyüp tekrar içeri kaçıyorlar. Şöminenin başında ısınıp tekra...

Yok yok, öyle olmuyor. Berkecan okul bavulunu arabadan dışarı çekiştirirken "Bay bay" diyor annesine. "Bay bay" diyor annesi, "sütle kurabiye atıştır, ödevlerini yapa dur, ben 2 saate gelirim." "Tamam" diyor Berkecan. Yalandan öpücük yolluyorlar birbirlerine. Eve giriyor. Mikrodalgada sütü ısıtırken televizyonu açıyor. Akşamdan kalan haber kanalında altyazı geçiyor, "2 gündür İstanbul'u felç eden yoğun kar yağışı bugünden itibaren yurdu terk edecek... Bazı merkezlerimizdeki kar kalınlıkları: Kartalkaya 240 cm, Erciyes 190 cm, Ilgaz 130 cm... Belarus üzerinden Ukrayna topraklarına giren Rus tanklarının yoğun saldırılarına maruz kalan Kiev'deki halk hükümetin çağrısı üzerine şehri terk ediyor, trenlerle Polonya sınırına hücum ediyor..." Kanalı değiştiriyor.

Nazlı nazlı tekrar başlıyor kar dışarıda. Biraz izliyor camdan. Sanki havada dans ediyor kar taneleri, beş santim aşağı, on santim yukarı, az beriye, biraz öteye. Tableti alıp soruyor, "Bozon nedir". Sıfır nokta kırkdokuz saniyede geliyor cevap ekrana, "Fermiyonik bir tane kuark ve bir tane karşı kuark içeren mezon bozondur." Bırak anlamayı, okuyamıyor bile. Tekrar soruyor tablete, "Bizonlar nerde yasar". Hemen geliyor gene cevap, "Nesli tükenmekte olan bizonlara eskiden tüm Avrupa ve Anadolu’da rastlanırken artık sadece Rusya, Ukrayna, Belarus ve Polonya’nın bazı milli parklarında ......" Üzülüyor. Sütünü dökmemeye çalışarak okul bavulunu odasına çekiştirirken "Yok" diyor kendi kendine, "tutmaz bu kar".

O Yere Baktı, Ben Ona (02.03.2022)

Hep arabasını park ettiği yere park ettim arabamı,
Yürüdüğü sokaklardan yürüdüm.
Hep fotokopi çektirdiği kırtasiyeyi geçtim,
İlaçlarını aldığım eczaneden döndüm.
En sevdiği balıktan aldım, mezgit, 1 kilodan biraz az,
Bizimle sofraya gelebildiği günleri düşündüm.
Hep giydiği kırmızı yağmurluktan giymiş biri, karşı kaldırımda,
Takıldım, arkasından yürüdüm,
Yol bitince eve döndüm.

Duvara tutuna tutuna yürürken,
"Beni hiç anlamıyorsun. Neden yapıyorsun bunu bana?" diye bağırdığı koridordan geçtim.
Odasına girdim, yatağına uzandım,
Başucundaki fotoğrafına baktım.
Telefonunun ilaç alarmı çaldı, kapattım.
İlaçları duruyordu komodinin üstünde,
Kendi el yazısı; "6 saatte bir, tok. Geçmezse en çok 4 saatte bir".
Parfümünü kokladım.
Kapının arkasında montu asılıydı, sehpanın üstünde test kitapları,
6. sınıf matematik, çözüm videolu.
İçinden bir not kağıdı düştü; "Ali, kaynaştırma öğrencisi, annesi vefat etmiş,
Cihan, kaynaştırma öğrencisi, okumakta zorlanıyor,
Nurseda, kaynaştırma öğrencisi, ailesinin durumu kötü, kitap ihtiyacı var".
Ev dar geldi, kendimi dışarı attım.
Hastaneye gitti ayaklarım, girişteki salonda oturdum.
Üzgün hastaları, mutlu doktorları izledim.
Annem aradı, kalktım.

Balığın yanında tahin helvası vardı, hiç sevmezdi, yemedim.
Hep izlediği ev tadilatı programı vardı televizyonda, kapattım.
Gurbetteki evleri geldi aklıma,
Fırında İzmir köfte pişirmişti bana bir gittiğimde, özene bözene.
Yasin okuduk annemle.
Erkenden yattım, uyuyamadım.
Son günlerde hava kararmaya başlayınca tedirgin olur,
Gece olacak diye korkardı.
Zor geçiyordu geceler.
"Geçmeyen gece yok, bu da geçecek" dediğimde kızmıştı bana.

Geçti gece, annemin saati çaldı.
Sabahı kıldık, Yasin okuduk.
"Kahvaltıdan sonra ziyaretine gidelim mi" dedim, istemedi.
"Hava güzel, biraz yürüyelim mi" dedim, dışarı çıktık.
"Buraya kadar anca gelebiliyordu, şu duvara oturup dinleniyordu" dedi,
Oturduk dinlendik.
Güneş çatılardan yükseldi, eve döndük.
Annem ikili koltuğa oturdu, ben karşısına.
O yere baktı, ben ona.

Bir Cümle İle - Şubat (28.02.2022)

Her gün pek çok şey öğreniyoruz... Aşağıdan yukarıya doğru okuyunuz...

28 Şubat. 2021 yılında yemek tarifi kategorisinde Türkiye'de en çok yapılan Google araması "güllaç"mış.
27 Şubat. TIME dergisinin 2021 yılının en etkili 100 insanı listesindeki tek Türk olan Fatih Birol Uluslararası Enerji Ajansı'nın yöneticisiymiş.
26 Şubat. Son birkaç yıldır dünya genelinde en çok hasılat yapan ilaç olan, Amerikan AbbVie firmasının romatizma ilacı Humira, 2020 yılında 20 milyar dolarlık satış yaparken, ikinci ve üçüncü en yüksek hasılatı deri kanseri ve kemik iliği kanseri ilaçları olan Keytruda ve Revlimid yapmış.
25 Şubat. Rusya'yı saymazsak Ukrayna Avrupa'nın yüzölçümü en büyük ülkesiymiş.
24 Şubat. Dünyanın kereste rezervinin yaklaşık 5'te biri Sibirya ormanlarındaymış.
23 Şubat. Büyük ustalar arasında oynanan satranç maçları ortalama karşılıklı 40 hamlede bitiyormuş.
22 Şubat. 2020 yılının meşhur Netflix dizisi Queen's Gambit, adını bilinen es eski satranç açılışlarından biri olan ve günümüzde hala sıklıkla kullanılan d4, d5, c4 açılışından alıyormuş.
21 Şubat. En iyi satranç oyuncularının açılış teorilerine çok fazla hakim olmalarından dolayı monoton hale gelmeye başlayan oyunda son yıllarda popülerleşen Chess960 türevinin adı oyunun başında taşların 960 farklı konumda dizilebilmesinden geliyormuş.
20 Şubat. Dünya şampiyonluğundan sonra satrançta resmi olarak gelinebilecek en üst seviye olan ve bir kez alındığında ömür boyu kalıcı olan Grand Master (GM) seviyesine bugüne kadar dünyada 1730 kadar oyuncu ulaşmış.
19 Şubat. Türkiye dünyanın en büyük un ihracatçısı ve en büyük ikinci makarna ihracatçısıymış.
18 Şubat. Türkiye fındık, incir, kiraz, kayısı ve haşhaş tohumu üretiminde dünyada 1. sırada, karpuz, kavun, vişne, salatalık, keçiboynuzu ve nohut üretiminde 2. sırada, elma ve mandalina üretiminde 3. sırada, Antep fıstığı, çilek, ceviz ve mercimek üretiminde 4. sırada, şeker pancarı üretiminde 5. sıradaymış.
17 Şubat. Dünyadaki yıllık 120 milyon tonluk muz üretiminde en büyük pay Hindistan'ınmış.
16 Şubat. Türkiye'nin 7 katı büyüklüğe sahip Amazon yağmur ormanlarında yetişen 3000 kadar farklı meyvenin sadece 200 kadarı modern dünyada tüketiliyormuş.
15 Şubat. Tüm dünyada yılda çıkarılan 26 ton elmasın değeri 9 milyar dolarmış.
14 Şubat. Zen Pırlanta'nın web sayfasında satılan en ucuz ve en pahalı tek taş yüzükler 2 bin 700 lira ve 84 bin liraymış.
13 Şubat. Bobsleigh, luge ve skeleton yarışlarının yapıldığı pistlerden dünyada 12 ülkede 17 adet olup bunlardan en uzunu yaklaşık 2 km'lik uzunluğu ile Pekin'dekiymiş.
12 Şubat. Olimpik bir branş olan 1000 metre erkekler koşuda dünya rekoru performasına ait ortalama hız 27.3 km/saat iken bir başka olimpik branş olan 1000 metre erkekler sürat patentinde dünya rekoru performansına ait ortalama hız bunun 2 katı olan 54.8 km/saat imiş.
11 Şubat. Pandemiden dolayı 1 yıl ertelenerek 2021 yılında yapılabilen yaz olimpiyatları Japonya'ya 15.4 milyar dolara mal olurken gelmiş geçmiş en pahalı olimpiyat organizasyonu olmuş.
10 Şubat. İstanbul'un 2020-2021 döneminde günlük ortalama su tüketimi 100 bin metreküpün biraz üzerindeymiş ve bu 40 adet olimpik havuzdaki su miktarına denk geliyormuş.
9 Şubat. 1960-2020 yılları arasında Türkiyenin nüfusu 3 katına çıkarken, dünya nüfusu 2.6 kat, İspanyanın 1.6, Hollandanın 1.5, Fransa, İsveç ve Japonyanın 1.4, Birleşik Krallık, Belçika ve Yunanistanın 1.3, İtalyanın 1.2 kat artmış.
8 Şubat. Dünya yörüngesinde dolanan, çapı 10 santimden büyük 15 bin kadar, çapı 1 - 10 santim arasında olan 200 bin kadar uzay çöpü olduğu tahmin ediliyormuş.
7 Şubat. Dünya yörüngesinde dolanan, yaklaşık yarısı aktif yarısı inaktif, 6500 kadar uydu varmış.
6 Şubat. Yeterli yağış olmamasından dolayı Pekin'deki kış olimpiyatlarında neredeyse %100 yapay kar kullanılıyormuş.
5 Şubat. 2900 sporcunun 15 spor dalında 109 madalya yarışmasında mücadele edeceği kış olimpiyatlarına Türkiye 4 dalda 7 sporcu ile katılıyormuş.
4 Şubat. Bugün Pekin'de başlayan kış olimpiyatları ile birlikte, Pekin dünyada hem yaz hem kış olimpiyatlarının düzenlendiği tek şehir olmuş.
3 Şubat. 2021 yılında ülkemizdeki tahıl üretimi bir önceki yıla göre %14 azalarak 32 milyon ton olmuş.
2 Şubat. Ankara'da her gece 40 kadar nöbetçi eczane açık oluyormuş.
1 Şubat. Vahşi doğada yaşayan aslan nüfusu 20 bin, kaplan nüfusu ise 4 bin kadarmış.

Bir Cümle İle - Ocak (31.01.2022)

Her gün pek çok şey öğreniyoruz... Aşağıdan yukarıya doğru okuyunuz...

31 Ocak. Dün sona eren Avustralya Açık tenis turnuvasının bu yılki toplam para ödülü 50 küsur milyon Amerikan doları olup bunun yaklaşık 3'er milyonunu tek erkek ve tek kadınlardaki şampiyonlar alacakmış.
30 Ocak. Elektriğin anlık üretim/tüketim dengesine göre üreticilerin ulusal ağlara verdikleri elektriğin fiyatlandırılmasında 5 dakikalık aralıklarla düzenlenme yapılması gerekebiliyormuş.
29 Ocak. Son birkaç 10 yıllık veriye göre yıllık 10 metrelik yağmur yağışı ile Hindistan'ın Mawsynram şehri dünyada en çok yağış alan yermiş.
28 Ocak. 9.5 yıl önce Mars'a inen ve hala çalışmakta olan Curiosity aracı Mars yüzeyinde toplam 27 km ilerlerken, 1.5 yıl kadar önce kızıl gezegene inen Perseverance bugüne kadar 3 km yol katetmiş.
27 Ocak. Türkiye'de Kültür Rotaları Derneği diye aktif ve faydalı bir dernek varmış.
26 Ocak. Fethiye yakınlarındaki Hisarönünden başlayıp Antalya merkeze 20 km uzaklıktaki Geyikbayırına uzanan 500 küsur km uzunluğundaki meşhur Likya yolunun baş mimarlarından olan, 1996'da Türk vatandaşlığına geçip Kardelen Karlı ismini alan İngiliz Kate Clow 2020'de bu yolda yürürken kaybolmuş, jandarmalar tarafından aç ve susuz bir halde bulununca pandemiden dolayı 65 yaş üstüne uygulanan sokağa çıkma yasağını ihlal ettiği gerekçesi ile para cezasına çarptırılmış.
25 Ocak. Ankara'da bugüne kadar resmi olarak ölçülen en yüksek ve en düşük sıcaklık 41 ve -25 dereceymiş.
24 Ocak. Dünyanın en zor tırmanışlarından biri kabul edilen K2'nin Everest'ten 240 metre kadar alçak olan zirvesine bugüne kadar 377 kişi çıkabilmiş ve zirveye çıkan her 4 kişiye karşılık 1 kişi bu uğurda canından olmuş.
23 Ocak. 2 yerel rehber olan Apa Şerpa ve Phurba Tashi Şerpa, Everest'in zirvesine 21 kez çıkarak bu alanda rekoru ellerinde bulunduruyorlarmış.
22 Ocak. Bizim evdeki ortalama aylık elektrik harcaması 200 kW-saat kadarmış.
21 Ocak. Kutup ayılarının hayatta kalabilmek için her 10-12 günde bir fok avlamaları gerekiyormuş.
20 Ocak. 2021 yılında dünyada büyüklüğü 7.0 - 7.9 arasında olan 16 deprem, büyüklüğü 8.0'in üzerinde olan 3 deprem meydana gelmiş.
19 Ocak. SpaceX'in Falcon 9 roketlerinin en çok kez Dünyaya geri inen ve tekrar kullanılan ilk kademesi, bugüne kadar 11 kez kullanılmış.
18 Ocak. Türkiye'nin ilk nükleer santrali olacak olan Akkuyu santrali 4800 MW'lık kapasitesi ile ülkemizin toplam kurulu gücüne %5'lik bir katkı yapacakmış.
17 Ocak. 2020 yılı itibarı ile dünyada çalışan 440, kurulum aşamasında olan 55 nükleer santral varmış.
16 Ocak. 17 binden fazla çalışanı olan NASA'nın 2022 yılı bütçesi 25 milyar dolar kadarmış.
15 Ocak. Gelmiş geçmiş en ilginç hafıza kaybı vakalarından biri olan ve halen hayatta olan İngiliz müzisyen Clive Wearing, 47 yaşında geçirdiği bir hastalıktan sonra hiç bir şeyi aklında 7 saniyeden fazla tutamıyormuş.
14 Ocak. Dünyadaki ağaç sayısı (3 trilyon), samanyolu galaksisindeki yıldız sayısından (100-400 milyar) fazlaymış ve her gün ortalama 41 milyon ağaç kesiliyormuş.
13 Ocak. 2021 yılında 30 farklı ülkede 74 aktif volkan 78 kere patlamış.
12 Ocak. Türkçede kare kod dediğimiz "QR code", 1994 yılında Japon otomotiv firması Denso Wave'in bir çalışanı tarafından otomobil üretimi takibi için icat edilmiş.
11 Ocak. Dünyada her gün 100 milyondan fazla çeşit ürünün üstündeki 6 milyar barkod taranıyormuş ve bu kodların üreticilere dağıtımını GS1 isimli bir uluslararası kurum organize ediyormuş.
10 Ocak. Erkeklerde ve kadınlarda ortalama 184 cm ve 171 cm ile Hollandalılar dünyadaki en uzun boylu halkmış.
9 Ocak. Giriş kapılarında sürekli olarak ellerindeki buruşuk kağıtlara ve kampüse giren araçların plakalarına bakıp kontrol yapan güvenlik görevlileri olan ODTÜ'de Robotik ve Yapay Zeka Teknolojileri Uygulama ve Araştırma Merkezi (ROMER) diye bir yer varmış.
8 Ocak. 2021 yılının en popüler sosyal medya platformu olan TikTok Çin'den çıkmaymış.
7 Ocak. 2 hafta kadar önce fırlatılan James Webb gibi, ilki 1983 yılında olmak üzere, daha önce 6 adet kızılötesi teleskop uzaya gönderilmiş.
6 Ocak. Denizde kurulu en büyük rüzgar çiftliği olan, İngiltere'nin 90 km açıklarındaki Hornsea 2'nin 165 adet 8 MW'lık türbini toplam 460 km karelik bir alana yayılıymış.
5 Ocak. İngiltere'de üretilen elektriğin %40'ı rüzgar, %20'si nükleer, %10'u doğalgaz kaynaklıymış.
4 Ocak. Ağustos 2021 itibarı ile Türkiye'deki kurulu elektrik üretim kapasitesi 98 GW'mış ve bunun %10'u rüzgardan, %8'i güneşten geliyormuş.
3 Ocak. Akakce.com'daki kuru kedi mamalarının fiyatları kg başına 16 TL'den 120 TL'ye kadar değişirken en ucuz dana kıymanın kilosu 62 TL imiş.
2 Ocak. Pandemi döneminde ODTÜ Makina Mühendisliği Bölümünde açık olan tek kantin olan B blok kantininin aylık kirası 6600 TL imiş.
1 Ocak. SpaceX'in Dragon uzay araçları ve Falcon roketlerindeki uçuş kodları çoğunlukla C++ dilinde yazılıyormuş.