Cumhuriyet Gazetesi Tarihte Bugün köşesinde elektrikli banliyö trenlerinin ilk seferiyle ilgili haber. 4 Aralık 1955 günü Sirkeci-Soğuksu (kilometre 24) arasında elektrikli banliyö trenleri işlemeye başlamış, aynı güzergahta çalışmak üzere BB 4000 elektriikli lokomotiflerden de üç tane aynı yıl alınmıştı. Daha sonra elektrifikasyon Halkalı istasyonuna kadar uzatılacak, 1962 yılında 10 tane daha banliyö dizisi alınacaktı.


8000'lerin orijinal şeklinde her vagon iki bölmeliydi, başta ve sonda bulunan iki motris üçüncü mevki (C⁴) ara vagonsa ikinci mevki (B⁴) idi. c motrisinde bir de bagaj bölmesi bulunuyordu. (İstanbul Sirkeci-Halkalı Banliyö Hattının Elektrikli İşletmeye Açılışı, TCDD Matbaası, İzmir, 1956).

8000 banliyö dizileri TCDD'nin ilk elektrikli banliyö dizileridir. Toplam 30  (ilk yirmi tanesi 1955, 8001-8020, kalan on tanesi ise 1962, 8021-8030) tanedir. (29. Nisan. 2002).


Bu dizilerden ilk 18 tanesinin havalandırması fotoğrafta sağda duran biçiminde, son 12 tanesinin ise fotoğrafta solda duran biçimindedir (Sirkeci Garı, 26. Ağustos. 2005).


Son 12 dizinin (19-30) havalandırmasının ayrıntılı görüntüsü (Sirkeci Depo, 26. Ağustos. 2005).


Fotoğraf çekildiği dönemde ıskat edilmemiş en eski dizi olan 8 008'in havalandırması (Sirkeci Depo, 26. Agustos. 2005).


8 008'in havalandırmasının bir başka açıdan görünüşü (Sirkeci Depo, 26. Ağustos. 2005).


8 019-30'da kullanılan yeni tipte havalandırma kutusu (Sirkeci Depo, 26. Ağustos. 2005).


İki farklı tipteki havalandırmayı birarada gösteren başka bir fotoğraf (Halkalı, 9. Eylül. 2006).

Bu dizilerin orijinal renkleri kırmızı-beyaz idi ve uzun yıllar bu renklerle hizmet verdiler. Bir dönem (yaklaşık 1969 ile 1980'lerin ilk yarısı) Haydarpaşa-Gebze arasında da çalışanları oldu. Bu dönemde Adapazarı Demiryol Fabrikasında (şimdiki TÜVASAŞ) yapılan b1 vagonlarının araya eklenmesiyle dört vagonlu diziler olarak çalıştılar. 14 000'lerin Haydarpaşa-Gebze arasındaki görevi devralmasıyla buraya alınanlar tekrar yuvaya döndüler.  (29. Nisan. 2002).


Büyük olasılıkla bir başka 8 000'in kabininden karşılaşma sırasında çekilmiş bir fotoğraf (Ergin Tönük koleksiyonu).


Meçhul bir hanımefendi ile meçhul bir beyefendi güzel bir yaz gününde Florya İstasyonunun önünde poz vermişler. Görüntüye istasyonu henüz terketmiş üç vagonlu bir 8 000 banliyö dizisi ve istasyon çıkışındaki DRS sinyal direkleri de girmiş (Ergin Tönük koleksiyonu).

Haydarpaşa-Pendik arasındaki elektrifikasyonun deneme seferine açıldığını bildiren Demiryol Dergisindeki kapak resmi. Bu dizinin havalandırma kutusundan 18-30 arasındaki ikinci seriden bir dizi olduğu anlaşılıyor ve bir demiryolu sevdalısı Sayın İhsan Alap'ın verdiği bilgiye göre de bir kabini İstanbul Demiryolu Müzesinde sergilenen 8 027. Ancak diziye E 40 000'lerin gelişinden önce Faiveley yarım pantograf takılmış. Oysa bu diziler uzun yıllar Anadolu yakasında da Avrupa yakasında da hep orijinal paralelkenar pantograflarla çalışmışlardı (Demiryol Dergisi Sayı 519).

Yine aynı gün çekilen bir başka fotoğraftan dizinin dört vagonlu olduğu anlaşılıyor. Fotoğrafın çekildiği peronun ilerisinde banliyö veya Adapazarı trenini temin etmiş olabilecek bir buharlı lokomotif duruyor. (Fotoğraf Ali Aksın tarafından bir sosyal paylaşım sitesinden alınmıştır).
Sayın Ceylan Urlu'dan edindiğim bilgiye göre ikinci parti 8 000'lerin sonuncusu olan 8 030 Faiveley yarım pantograflarla gelmiş, hatta durumu bilmeyen demiryolcuların uzun süre "dizinin pantografı kırılmış" demesine neden olmuş. Bu diziye ne zaman paralelkenar pantograf takıldığı çözülmesi gereken bir başka gizem (3.1.2015)

8 000 banliyö dizilerinin Haydarpaşa-Gebze hattında orijinal renkleriyle ve dört vagonlu olarak çalıştığı günlere ait bir kartpostal Havalandırma kutusundan bu dizinin de ikinci seri (19-30) grubunandan olduğu anlaşılıyor (Ergin Tönük koleksiyonu).


8 000 banliyö dizisinin feribotla Sirkeci'den Haydarpaşa'ya geçişini gösteren kartpostal. Bu dizinin havalandırma kutusu ilk seriden (1-18) olduğunu gösteriyor. Feribotta burnu görünen kırmızı manevra lokomotifi büyük olasılıkla 33 100 (Ergin Tönük koleksiyonu).


Araya eklenen b1 vagonlarından birisinin plaketi (Halkalı, 22. Ekim 2003).


b1 vagonları 1968-1970 yılları arasında Adapazarı Demiryol Fabrikası (ADF, şimdiki TÜVASAŞ) tarafından üretilmiştir. Dizilerin ağırlığını arttırdığı ve yıpranmayı hızlandırdığı için yaşlanan dizilerde b1 vagonu çıkartılmış, diziler tekrar üç vagonlu hale getirilmiştir (Halkalı, 22. Ekim. 2003).


8000'lerin orijinal kırmızı beyaz olduğu günlerde seferden kaldırılıp Halkalı istasyonunda yan hatta çekilmiş bir vagon. Bu vagonun iki yanındaki vagonlar ise şimdiki mavi-lacivert renklerden önce kısa bir dönem kullanılan renklerde (22. Ekim. 2003).


Uç vagonlarında (a ve c) cer motoru bulunan bu dizilerin yine bu vagonlarda 1950 mm başlık genişliğinde iki tane paralelkenar pantografı vardır. (29. Nisan. 2002).


8 000 banliyö dizilerinin paralelkenar pantograflarının yandan görünüşü (23. Ekim. 2003).


8 000 banliyö dizilerinin paralelkenar pantografı (Halkalı, 23. Ekim. 2003).


8 000 banliyö dizilerinin kabini. Yarım simit trenin hızını ayarlamak için valse, en sağda (fotoğrafta görünmemiş) fren musluğu var. Soldaki volan ise park freni (Sirkeci, 3. Aralık. 2003).

Halkalı'dan hareket etmek üzere hazır bekleyen 8 000 banliyö dizisinin kabini (9. Eylül. 2006).

 
8 000 banliyö dizilerinin iki başında, birbirine bağlanan dizilerin bir kabinden kumandasını sağlayacak Scharfenburg bağlantısı vardır (Halkalı, 23. Ekim. 2003).

İki 8000 banliyö dizisi Scharfenburg bağlatısıyla birbirine eklenmiş. Böylelikle üç diziye kadar dizilerin tek kabinden kumandası mümkündür (Sirkeci Garı, 9. Temmuz. 2008)

 
Bir dizi içindeki vagonların arasında ise daha basit bir mekanik bağlantı, elektrik ve basınçlı hava bağlantıları vardır (Sirkeci, 23. Ekim. 2003).


Bir süre sonra b1 vagonları ayrılarak Halkalı istasyonunda bir yan hatta çekildi. Uzun yıllar hizmetten sonra hasar gören bazı diziler de b1 vagonlarıyla birlikte bu hatta alındılar.  (29. Nisan. 2002).


8010 Sirkeci Garından Halkalı'ya doğru gitmek üzere çıkıyor. Arkada Sirkeci Garı elektrikli tren deposunda duran diğer 8000 banliyö dizileri, en sağda bir tane 14 000 ile bir tane de E 52 500 lokomotif görülüyor (3. Ağustos. 2002).


Halkalı-Sirkeci seferini tamamlamak üzere olan 8 011 Sirkeci Garına girmek üzere (3. Ağustos. 2002).


Halkalı-Sirkeci seferini tamamlamak üzere olan bir 8 000 banliyö dizisi tarihi surların arasında (8. Haziran. 2004).

Bir başka 8 000 banliyö dizisi tarihi yarımadada surların arasından geçiyor (28. Ekim. 2006).

Sirkeci-Halkalı seferini yapan iki 8 000 banliyö dizisinin karşılaşması. Diğer hatta giden 8 027 numaralı dizi servisten alındıktan sonra makinist kabini orijinal haline getirilerek Sirkeci (İstanbul) Müzesinde sergilenmektedir (22. Ekim. 2003).


Bir kurbda ön dizinin orta (b) vagonundan tüm dizinin görünümü (22. Ekim. 2003).


Sirkeci-Halkalı seferini yapan 8 017 banliyö dizisinden bir kurbada tüm katarın görünümü (22. Ekim. 2003).

İkili dizi halindeki 8 000'lerden birisi Sirkeci'ye gitmek üzere Soğuksu İstasyonuna girerken diğeri de Halkalı'ya gitmek üzere istasyonu terk ediyor. Soğuksu, Halkalı'dan Sirkeci'ye giderken CTC sisteminin bitip tarihi DRS sisteminin başladığı istasyon ve sinyal direklerinde "CTC SONU" uyarısı görülüyor (9. Eylül. 2006).

İki dizi 8 000 Sirkeci Garına doğru yolda (28. Ekim. 2006).

İki dizi 8 000 İstanbul'un yeşillikleri arasında Halkalı'dan Sirkeci'ye doğru yol alıyor (20. Temmuz. 2007).

İki dizi 8 000 yolda (20. Temmuz. 2007).

İki 8 000 banliyö dizisi Sirkeci garına gimeye hazırlanıyorlar (20. Temmuz. 2007).

8 020 Sirkeci Garında bekliyor. Yanda ise yeni renkleriyle bir 14 000 (23. Ekim 2003).


8 000'lerden biri Yeşilköy istasyonundan Sirkeci'ye gidiyor (26. Ağustos. 2005).

Güzel bir sonbahar günü 8 017 ve 8 009'dan oluşan ve Sirkeci'den hareket eden banliyö treni Florya İstasyonuna yaklaşıyor (28. Ekim. 2006).

8 17 ve 8 009'dan oluşan banliyö dizisi Florya İstasyonunu koruyan DRS sinyal direğini geçmiş. Sirlkeci-Halkalı hattının 1955 yılında yapılan kendine has demir direkli ve dikişli kateneri de fotoğrafa ayrıntılı biçimde girmiş (28. Ekim. 2006).

8 023 Sirkeci'ye gitmek üzere Yedikule İstasyonundan ayrılıyor (9. Temmuz. 2008).

8 030'un motris olmayan bojilerinden birisi (Sirkeci Depo, 6. Haziran. 2004).


8 030'un motris bojilerinden biri (Sirkeci Depo, 6. Haziran. 2004).


Şimdilerde 14 000'ler 8 000'lere yardım etmek için Sirkeci-Halkalı hattındalar. Trenin hemen arkasında DRS sinyal direği de görülebiliyor (14 056, 29. Nisan. 2002).


8000'lerin ıskat edilmeye başlamasıyla birlikte ortaya çıkan açığı 14 000'ler doldurmaya başladılar. 1979'da Haydarpaşa Garında da yan yana bulunduğunu anımsadığım 8 000 ve 14 000'lerden 8 017 ve 14 054 Sirkeci Garında yan yana (23. Ekim. 2003).


8 000'lerin sonuncusu olan 8 030 da 14 000'lerin yeni renklerine boyanmış, 14 020'nin yanında Sirkeci depoda (6. Haziran. 2004).


Yeni renklerinde 8 030 yeni renklerinde 14 000'lerle birlikte. Sol arkada ise mavi-lacivert bir 8 000 ve depo kapısının önünde bir E 52 500 (Sirkeci Depo, 6. Haziran. 2004).

8 025 bir başka 8 000 dizi ile Halkalı'dan Sirkeci'ye girmek üzere. Sirkeci Tren Deposunda hep 14 000'ler var (9. Eylül. 2006).

Halkalı-Sirkeci seferini tamamlamak üzere olan 8015 Sirkeci Garına girmek üzere. Yanda, depo hatlarında 14 000 banliyö dizisi pantografı inik olarak duruyor (28. Ekim. 2006).

E 23 000'lerin sefere alınmasıyla 8 000'lerin 55 yıl süren koşuşturması da sona ermiş oldu. TCDD'nin bu ilk elektrikli dizileri bir süre sonra tarihe karışacak. (Fotoğraf Hayko Sazanyan, 28. Kasım 2010, Yeşilköy İstasyonu).

Ana Sayfaya...