DE 24 000 lokomotif azami cer
kuvvetinin hıza göre değişimi
DE 24 000 lokomotifin boji
kesiti.
DE 18 003 ile Basmane-Afyon Seferi (Makinist A. Gani Evis)
DE 24 010'un eski bir broşürden
alınma fotoğrafı. Bu lokomotif ithal olan DE 24 000'lerin
sonuncusuydu ve DE 24 011 ile birlikte yerli üretim
başlayacaktı*. DE 24 000'lerin yuvarlak tamponlu
ve DE 21 500'ler gibi önleri çizgili
olduğunu anımsıyorum.
DE 24 000 serisinin ilk makinası
DE 24 001 numaralı lokomotif. Lokomotifin üzerinde görülen
kutu dinamik fren. Daha sonraki modellerde (61'den başlayarak*) dinamik fren kullanılmadığı için yapılmamış,
diğer lokomotiflerde de zaman içinde sökülmüştür (TÜLOMSAŞ,
Türk Demiryollarında 100 Yıl, 1894-1994, Ergin Tönük
Koleksiyonu).
DE 18 100 lokomotiflerin
TÜLOMSAŞ'ta üretimi (TÜLOMSAŞ, Türk Demiryollarında 100 Yıl,
1894-1994, Ergin Tönük
Koleksiyonu) (Bu lokomotiflerin DE 24 000 değil DE 18 100
olduğunu farkederek beni uyaran arkadaşım Derya
Ferendeci'ye teşekkür ederim).
DE 18 100 lokomotiflerin
TÜLOMSAŞ'ta üretimi (TÜLOMSAŞ, Türk Demiryollarında 100 Yıl,
1894-1994, Ergin Tönük
Koleksiyonu).
Bu fotoğrafta öndeki lokomotif DE
18100 (Ao1Ao' Ao1Ao') ile arkadaki DE 18 000 (Bo'Bo')
arasındaki farklar görülebiliyor (Fotoğraf: Altan Ataman,
Çamlık, 2001).
DE 18 003 Denizli Garında (28. Ocak. 2011, Oğuz Sertkaya)
DE 18 003'ün arka bojisi (28. Ocak. 2011, Oğuz Sertkaya)
DE 18 106 (Ao1Ao'Ao1Ao')
Menemen-Aliağa hattında elektrifikasyon çalışmaları sırasında
henüz ismi olmayan bir istasyonda (sonradan Biçerova İstasyonu
olduğunu öğrendim) manevra yaparken. DE 18 100 serisi
lokomotifler düşük dingil basıncı elde etmek için DE 18 000 (Bo'Bo') motorları ve DE 24
000 bojilerinin orta cer motorları sökülerek elde edilmiş (22.
Ağustos. 2002).
DE 18 019 bir başka DE 18 000 makine ile ve fotoğrafın çekildiği treni de büyük olasılıkla bir başka DE 18 000 çekiyor (Edirne, Temmuz 1976 Colin Martindale).
DE 18 100 lokomotifin egzost ayrıntısı (4. Kasım. 2004).
DE 18 108 Halkapınar (İzmir) depoda. Arka yüzde bulunan
ızgaralar DE 18 100'lere has bir özelliktir ve DE 18 000 veya
DE 24 000'lerde bulunmaz (23. Nisan. 2006).
DE 18 100'ün çatısı. Bu makinelerde DE 24 000'lerin (ki hemen
ilerisinde duruyor) aksine tek fan ve tek egzost bulunur
(Halkapınar Deposu, 23. Nisan. 2006).
DE 18 110 Denizli Garında (3. Şubat 2012, Fotoğraf Oğuz
Sertkaya).
DE 24 012 ilk günlerinde. Numara
plaketinin altındaki üç fişten iki kenardaki ikili kumanda
kuplinleridir ama kullanılmadığı için bu fişler bazı
makinelerde sökülüp yerine kapak takılmıştır. Ortadaki fiş ise
furgon aydınlatması için elektrik beslemesidir. Bu
lokomotiflerden bazılarına daha sonraları buhar veya elektrik
şofajı da takılmıştır. (TÜLOMSAŞ Broşürü, Ergin Tönük Koleksiyonu).
Bazı lokomotiflerde çoklu kumanda
fişlerine hala rastlanabiliyor (DE 24 128, Marşandiz, 4.
Kasım. 2003).
DE 24 123'ün arkasındaki çoklu kumanda kuplinleri. Ortadaki
kablolu fiş ise furgon aydınlatması için 72 V (8. Nisan.
2005).
Mavi treni çeken lokomotifler
uzunca bir dönem mavi renkliydi. Ankara-Haydarpaşa mavi
trenini çeken ilk nesil mavi lokomotiflerden DE 24 009'un (ilk
Mavi Tren lokomotifleri DE 24 007 ve 8'di, daha sonra "Gece
Mavisi" ile DE 24 006 ve 9 da Mavi Tren lokomotifi oldular*) içinde tren ısıtması için buhar üreteci vardı.
Ayrıca şehir içinde kullanmak için basınçlı hava ile çalışan
buharlı lokomotif düdüğü de bu ilk nesil mavi lokomotiflere
has bir özellikti. Türkiye'de o dönemin en hızlı ve prestijli
yolcu treni olan Mavi Trenin lokomotifleri Marşandiz Garına
(Ankara) bağlıydı ve üzerlerinde 2/17 yazardı. DE 24 009
sefere çıkmak üzere Marşandiz'den Ankara Garına gitmek üzere
Hipodrom istasyonu doğusundaki Konya Devlet Yolu Köprüsünün
altından çıkıyor (30. Temmuz. 1985).
Mavi DE 24 000 tarafından çekilen mavi tren saat 13:30'da
Ankara'dan hareket ederdi. Trenin hızını 120 kilometre
yapabilmek için diziye bojisiz şofaj vagonu konmaz,
lokomotifte bulunan şofaj kazanından kışın vagonlara buhar
verilirdi. İlk nesil mavi tren lokomotifleri (DE 24 007 ve 8*) dinamik frene de sahipti (Ergin Tönük
koleksiyonu, TCDD kartpostalı, fotoğraf büyük olasılıkla mavi
trenin sefere konduğu 1979 yılında çekilmiş).
İki Mavi Trenin Bozüyük İnönü arasında şimdi hat güzergahının
değişmesi nedeniyle artık bulunmayan, Gündüzbey istasyonunda
buluşması. Mavi trenlerden birisi orijinal lokomotifinin
arızalı olması nedeniyle kırmızı lokomotif tarafından
çekiliyor (Mayıs 1980, İhsan Alap, Gündüzbey İstasyonu ismi
Altan Ataman).
Sayın İhsan Alap Eskişehir Garında mavi tren lokomotiflerinden
DE 24 007'nin üzerinde (Mayıs 1980, İhsan Alap).
O dönem Mavi Trenin daimi şeftreni Bilecikli Osman Bey
furgonun kapısında. Mavi tren ilk sefere başladığı dönemde
şofaj tren dizisinin furgonundaydı, sonradan lokomotifie
alındı (Mayıs 1980, İhsan Alap).
1980'lerin ikinci yarısı.
Rahmetli Babaannemin evinden karlı bir günde demiryolu
manzarası. En sağda şimdi yerinde Etiler Orduevi olan askeri
tesis ve Ankara Garından buraya gelen demiryolu, vagonlar.
Ankara Garından henüz ayrılmış, DE 24 000 tarafından çekilen
Ankara-Haydarpaşa Mavi Treni. Bu ilk nesil mavi tren
lokomotiflerinde dinamik fren kutusu (fotoğrafta
görülebiliyor) ve buhar şofajı bacası vardı. Uzakta Ankara
Garı sisin içinde kaybolmuş.
1986 yılının
temmuz ayı. Figüranlar (soldan sağa) Handan Teyzem, annem ve
kuzenim Duygu. Başrolde ise dinamik fren kutusundan DE 24
001-60 grubundan bir lokomotif Boğaziçi Ekspresini teyzem ve
kuzenimle birlikte Haydarpaşa'ya götürmek üzere Ankara Garında
birinci yolda hazır bekliyor.
Halen servisteki bazı DE 24
000'lerde hemen kabinin arkasındaki bölmede şofaj için buhar
üreteci ve çatısında egzosu bulunur (Ankara Loko Bakım
Atelyesi, 31. Ekim. 2003).
Bir dönem DE 24 000'lerin bir bölümünde kullanılan Hedemora
motor (Ankara Demiryol Fabrikası, 12 Kasım. 2004).
Hedemora motorun plaketi (Ankara Demiryol Fabrikası, 12 Kasım. 2004).
Hedemora motorun plaketi (Ankara Demiryol Fabrikası, 12 Kasım. 2004).
DE 24 213'ün makinist kürsüsü ön
paneli (Marşandiz Garı, 14. Ekim. 2003).
DE 24 213'ün makinist kürsüsü yan
paneli (Marşandiz Garı, 14. Ekim. 2003).
DE 24 082'nin yan kürsüsü. Solda yüksete fren musluğu, alçakta
sadece lokomotife kumanda eden moderabl musluğu. Hemen sağında
düdük valfi. Yanındaki minik kol ileri-0-geri anahtarı.
Solundaki simit valse. Fren musluklarının yanında fren ve
türbo manometreleri, sağında ise ampermetre ve voltmetreler
var. Soldaki ilk ampermetre cer motorlarının çektiği akımı,
yanındaki çift yönlü ampermetre akü şarj ve deşarj akımını,
yanındaki voltmetre ise akü gerilimini gösteriyor. Bu
göstergelerin hemen altında motor devir göstergesi var.
Yanındaki lambalar ikaz lambaları. Devir göstergesinin
altındaki ve onun sağındaki lambalar birinci ve ikinci marş
motoru ihbar lambaları. (8. Nisan. 2005).
DE 24 082'nin kürsüsünün ön tarafı. Sağdaki dikey, büyük volan
park freni. Kilometre saatinin yanındaki anahtarlar (üst sıra
soldan sağa) marş anahtarı, arıza giderme, alternatör ikaz
anahtarı (kırmızı), fan anahtarı, pürjör (lokomotif freni
tahliye butonu), alt sıra soldan sağa kompresör direkt
anahtarı (kompresör otomatiği bozulduğunda kompresörü devamlı
işletmek için), markiz ışığı, gösterge tablosu ışığı, kumlama
anahtarı, cam ısıtma anahtarı. Altta alüminyum panel
üzerindeki ikaz lambaları soldan sağa SONPAT (patinaj), SONDL
(motor herhangi bir sebeple stop ettiğinde), SONBA(batarya
voltajı 65 'in altına düşünce yanıyor), SONQo (cer motorları
ya da alternatörde kaçak olduğunda yanıyor), SONHN (trenin
totmana kaçmak üzere olduğunu ihbar ediyor).Kilometre saati
aks alternatöründen aldığı ikazla hızı ölçüyor. Saatte 44 ve
72 kilometre hızlara çıkıldığında şöntleme yapıyor. Üzerindeki
zaman saati aracılığıyla hız, yol ve zaman bilgilerini sürat
kontrol banına kaydeder. Valsenin önündeki (bardakların
yanındaki) siyah anahtar yakıt pompası şalteri, yanındaki
kırmızı anahtar ise ön ve arka projektör şalteri. (8. Nisan.
2005).
DE 24 064'ün yeni kürsüsü (TÜLOMSAŞ, 24. Haziran. 2006).
DE 24 082'nin TCDD
amblemli tavan havalandırması (8. Nisan. 2005).
DE 24 082'nin kabin numara bilgisi (8. Nisan. 2005).
DE 24 082'nin kabinindeki azami süat bilgisi (8. Nisan. 2005).
DE 24 082'nin kabinindeki gabari uyarısı (8. Nisan. 2005).
DE 24 213 bir DE 22 000 tarafından sefere çıkmak
üzere Ankara Garına götürülüyor (Marşandiz Garı, 14. Ekim.
2003).
DE 24 351 Marşandiz Gar sahasında
(11. Ekim 2002).
DE 24 255 Erenköy İstasyonundan Haydarpaşa yönüne gidiyor (9
Eylül 2006).
DE 24 338 Kemer (İzmir)
İstasyonunda hemzemin geçide girerken (22. Ağustos. 2002).
Ankara Garında bir DE 24 000 DE
22 000'e manevra yaptırıyor (29. Aralık. 2002).
Sefere çıkmak üzere Marşandiz'den
Ankara Garına giden bir DE 24 000 (26. Mart. 2002).
Servis hattından (kuzey 3) anarya
olarak Marşandiz'e giden bir DE 24 000 Gazi doğu girişinde
(25. Mayıs. 2003).
Ankara Garından batıya doğru
hareket etmek üzere olan bir yük trenini çeken DE 24 000 (17.
Haziran. 2003).
Doğudan gelen ve bir DE 24 000 tarafından çekilen yük treni
Ankara Garından geçiyor (15. Ağustos. 2004).
Ankara'dan doğuya giden ve DE 24 000 tarafından çekilen bir
yük treninin yine DE 24 000 arka ranforu. Önde Ankara Buharlı
Lokomotif Müzesi var (15. Ağustos. 2004).
Ankara Garı doğu makaslarında iş makinesi yüklü bir vagonu
çeken DE 24 000 lokomotif. Önde bir bölümü görünen buharlı
lokomotif TCDD Anakara Buharlı Lokomotif Müzesine ait (28.
Ekim. 2004).
DE 24 171 Marşandiz Garında (4.
Temmuz. 2003).
DE 24 300 TÜLOMSAŞ tesislerinde
bakımda (12. Eylül. 2003).
DE 24 331 Haydarpaşa depoya
gidiyor. Önde sergilenen bir lokomotif arkada ise A4 14 000 banliyö dizisi var
(24. Ekim. 2003).
DE 24 023 Haydarpaşa Depoda.
Orijinali dinamik freni olan bu lokomotifin sonraki
revizyonlarda üzerindeki dinamik fren kutusu sökülmüştür.
Fotoğraf çekildiği dönemde yaşayan en küçük numaralı (yani en
yaşlı) DE 24 000 ünvanına sahipti. (8. Haziran. 2004).
Haydarpaşa'da bekleyen feribot üzerindeki DE
24 023 Avrupa yakasına geçmeye hazırlanıyor (8. Haziran.
2004).
Sapanca civarında verdiğimiz kısa mola sırasında Alpergin'in gördüğü DE 24 000
tarafından çekilen bir yük treni (2. Haziran. 2004).
Bir DE 24 000 ve bir DE 33 000
birarada. Bu fotoğrafı daha da nadir yapan iki lokomotifin de
çalışıyor (sıcak) olması. Büyük olasılıkla DE 33 000 üzerinde
dinamik fren denemesi yapılıyor (Ankara Gar Doğu, 15. Ağustos.
2004).
Bir DE 24 000 tarafından çekilen yük treni Ankara Garından
doğuya doğru gidiyor (28. Ekim. 2004).
İzmir'den gelen Dokuz Eylül Ekspresini çeken DE 24 384
Eskişehir'de katarı elektrikli lokomotife terk etmek üzere (6.
Kasım. 2004).
Adana'da bölgesel tren çeken DE 24 000'lerden birisi anarya
(ters) olarak yolcu katarına bağlı (9. Aralık. 2004).
DE 24 402 anarya (ters) durumda batıdan bir yük trenini
Eskişehir Garına sokuyor (8. Nisan. 2005).
Bir DE 24 000 lokomotifin çektiği yük treni Haydarpaşa Garına
giriyor (26. Ağustos. 2005).
Konya Garında jeneratör vagonuna bağlı DE 24 000. Sol arkada
görünen ise 46 061 buharlı ekspres lokomotifi (8. Ekim. 2005).
Konya Deposundaki DE 24 000'ler (8. Ekim. 2005).
DE 24 082 Konya Depoda bakımı yapılırken (8. Ekim. 2005).
DE 24 000'lerde soğuk mevsimlerde radyatör meskesi hep
kullanılmıştır. Bu maskelerin bir köşesinde ait oldukları depo
mutlaka yazılı olurdu (27. Şubat. 2006, Marşandiz Garı).
DE 24 152 Marşandiz Garının doğusunda bulunan hemzemin geçide
girmeden önce (24. Haziran. 2006).
DE 24 341 Sabuncupınar İstasyonuna giriyor. Lokomotifin iki yanında İ-tipi mekanik emniyet tesisatına ait çıkış semaforları ile makas feneri görülüuyor (Sabuncupınar, 18. Kasım. 2006).
Sabuncupınar İstayonunda karşılaşma. Demiryolunun hemen yanında İ-tipi mekanik emniyet tesisatına ait teller ve bu telleri taşıyan makaralı direkler görülüyor (18. Kasım. 2006).
DE 24 000 tarafından çekilen bir yük treni Yenidoğan'ın batısında hızlı tren hattının üzerindeki köprüden geçiyor (26. Haziran. 2007).
Bir DE 22 000 (soldaki) ve bir DE 24 000 Marşandiz Garına birbirine bağlı duruyor. DE 22 000'in SA3 koşum takımındaki kroşenin DE 24 000'in kancasında olduğu görülebiliyor (8. Şubat. 2007).
DE 24 123'ün plaketleri (8. Şubat.2007).
DE 24 123 Marşandiz Garında depoda duruyor (8. Şubat. 2007)
DE 24 000 tarafından çekilen bir yük treni Yenişehir İstasyonunun doğusundaki demir köprüden geçiyor. Lokomotifin arkasında tren personelinin bulunduğu furgonun kaposo açık (8. Mayıs. 2007).
Bir DE 24 000 Sincan'da batıya hareket etmek için sinyal bekliyor. Turuncu kutu CTC telefonu (4. Ağustos. 2007).
Bir DE 24 000 Sincan'da batıya hareket etmiş (4. Ağustos. 2007).
DE 24 302 Konya Garında. Son yapılan revizyonla lokomotifin üzerine eklenen klima kutusu ve orta pencerelerin sileceklerinin yukarıya alınması ile "yüz ifadeleri" değişti (25. Şubat. 2012).